Konuyu merak ettim ve aşağıdaki bilgilere ulaşdım.
kaynak: EPDK
1- Akaryakıt fiyatları neye göre belirleniyor?
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu''na göre, petrol fiyatları 01/01/2005 tarihinden itibaren en yakın erişilebilir dünya ser piyasa oluşumu dikkate alınarak ser piyasa koşullarına göre oluşmakta olup, rafineri fiyatlarının endeksle oluşturulması, dağıtıcı ve nakliye paylarının tavanı gibi fiyatların dolaylı veya dolaysız olarak kamuca belirlenmesine ilişkin uygulamalar sona erdirilmiştir. Ayrıca petrol piyasasında dolaşımda bulunan tüm petrollerin fiyatı, ham petrol fiyatındaki değişimlerden etkilenmekle birlikte, her bir ürünün fiyat teşekkülünün arz-talep mekanizmasına göre ayrı ayrı oluştuğu, fiyatların oluşumuna etki eden bir çok faktörün de bu süreçte rol oynadığı bilinmektedir. Ham petrol fiyatı ve benzin, motorin gibi ürünlerin kendi arz-talep koşullarının yanı sıra navlun bedeli, döviz kuru, ülkelerin mevzuatlarına göre gümrük vergileri, ÖTV ve KDV gibi diğer vergileme unsurları gibi hususlar yanında tarafların özel hukuk çerçevesinde aralarında kararlaştırdıkları unsurlar, belirli bir zamandaki konjonktürel gelişmeler gibi bir çok husus fiyat oluşumuna etki edebilmektedir.
2) Ham petrol fiyatı değişmediği halde akaryakıtlara neden zam geliyor?
Tamamlanmış petrol ürünleri ham petrolden rafine edildiği için, ham petrolün fiyatının artması durumunda tüm tamamlanmış ürünlerin fiyatları da artar. Fakat bu etkileme hemen ve eş zamanlı bir etkileme olmayıp, çeşitli piyasa etmenlerinin etkisi ile gecikmeli ve farklı oranlarda olabilmektedir. Diğer yandan tamamlanmış petrol ürünleri birbirlerinin tam ikamesi olmadıkları için; tek tek ürünlerin fiyatları da bire bir ilişkili değildir. Aslında, kısa zaman periyotları sonunda iki ürünün fiyat hareketleri düşük korelasyon gösterebilir. Fakat sonuçta gerek ham petrol gerekse de çeşitli petrol ürünlerinin fiyatları uzun süreler sonunda aynı doğrultuda hareket etme eğilimi gösterirler. Akaryakıt fiyatları, uluslararası petrol fiyatlarının yanı sıra vergi oranları, dağıtım maliyetleri ve döviz kuru gibi etkenlerden de etkilenmekte olduğu için uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüş veya yükseliş oranıyla birebir ilişkili olmayabilmektedir.
3) Akaryakıt fiyatlarını nasıl öğrenebilirim?
Ülkemizde arz edilen akaryakıt fiyatları Kurumumuz internet sayfasında (https://www.epdk.org.tr/tarife/petrol/tarifeust.htm), dağıtıcı lisansına sahip dağıtım şirketlerinin, bayilik anlaşması türüne göre "belirlediği azami" veya "tavsiye ettiği" gösterge niteliğindeki bayi satış tavan fiyatları ile ortalama akaryakıt toptan ve dağıtım fiyatları yayınlanmaktadır.
4) Piyasada rekabeti engelleyici unsurlara karşı EPDK nasıl müdahale etmektedir?
Petrol ve LPG piyasasında faaliyetleri veya rekabeti engelleme, bozma veya kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran veya doğurabilecek nitelikte anlaşma veya eylemlerin piyasa düzenini bozucu etkiler oluşturması halinde, gerekli işlemlerin başlatılmasıyla birlikte, her seferinde iki ayı aşmamak üzere, faaliyetlerin her aşamasında, bölgesel veya ulusal düzeyde uygulanmak için taban ve/veya tavan fiyat tespitine ve gerekli tedbirlerin alınmasına Kurum yetkilidir.
5) Akaryakıt fiyatları neden bu kadar pahalı?
Ham petrol fiyatı ve benzin, motorin, LPG gibi ürünlerin kendi arz-talep koşullarının yanı sıra navlun bedeli, döviz kuru, ülkelerin mevzuatlarına göre gümrük vergileri, ÖTV ve KDV gibi diğer vergileme unsurları gibi hususlar yanında tarafların özel hukuk çerçevesinde aralarında kararlaştırdıkları unsurlar, belirli bir zamandaki konjonktürel gelişmeler gibi bir çok husus fiyat oluşumuna etki edebilmektedir. Bu bağlamda ülkemizde uygulanan vergi politikaları akaryakıt fiyatlarının pahalı olmasında önemli bir etkendir. Ayrıca vergilendirme uygulamaları Maliye Bakanlığı''nın görüş ve önerileri dikkate alınarak oluşturulmaktadır. Bu kapsamda, vergilendirme konularında Kurumumuzun her hangi bir yaptırım veya değişiklik yetkisi bulunmamaktadır.
6) LPG fiyatları neye göre belirleniyor?
5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Kanununun 10 uncu maddesi gereği LPG alım satımında fiyatlar, erişilebilir dünya ser piyasa koşullarına göre oluşur. Aynı kanun gereği rafineriler ve dağıtıcılar, lisansları kapsamında yaptıkları piyasa faaliyetlerine ilişkin fiyatları, erişilebilir dünya ser piyasalarındaki fiyat oluşumunu dikkate alarak, tavan fiyatlar olarak Kuruma bildirirler. LPG fiyatları uluslararası petrol fiyatlarının yanı sıra vergi oranları, dağıtım maliyetleri ve döviz kuru gibi etkenlerden de etkilenmekte olduğu için uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüş veya yükseliş oranıyla birebir ilişkili olmayabilmektedir.
