Yakıt özellikleri
Günümüzde kullanılan tüm yakıtlar (Hidrojen hariç) hidrokarbon esaslıdır, yani Hidrojen ve Karbondan oluşur.
Otomotiv ve endüstriyel amaçlı kullanılan yakıtlar temel olarak fosil yakıtlardan meydana gelir. (kömür, petrol, doğalgaz vs.)
Bazı yakıtlar (metan, biogaz vs.) tarımsal atıkların fermantasyonundan meydana gelir.
Yakıtlar, havadaki oksijenle kimyasal reaksiyona girerek ısı açığa çıkarmak suretiyle enerji üretirler.
Yanma
Yanma esnasında, hidrokarbon molekülleri arasındaki bağlar kopar. Hidrojen bileşenleri oksijene bağlanarak su(H2O) oluşturur.Karbon bileşenleri ise sera etkisi oluşturarak kirlilik olarak değerlendirilen Karbondioksit (CO2) meydana getirir.
Düşük H/C oranlı yakıtlar, yanma olayından kaynaklı olarak daha düşük kirlilik oluşturur. Yani daha az CO2 yayılır.
H2O ve CO2 den başka, tam olmayan yanmalarda; Karbonmonoksit (CO, toksit), NitrojenOksit (NOx, tahriş edici) gibi zararlı emisyonlar ve yanmamış bileşenler (HCs, kansorejen) bırakılır.
Yüksek yakıtlı (zengin karışım) yanmada CO(karbonmonoksit) ve HC(yanmamış bileşen)’lar oluşur. Yüksek hava(fakir karışım) ile yanmadada NOx(azotoksit) oluşur.Motorlar yanma esnasında açığa çıkan ısının bir kısmını hareket ve elektrik üretmek için enerjiye çevirir.
Yanmaya konu maddelerde CO2 oranları
Yakıt türü H2Omiktarı CO2 miktarı
Benzin 13.6 15.5
LPG (50/50) 11.9 14.1
Doğalgaz 9.5 11.7
LPG kullanarak yayılan CO2 miktarı % 10,
Doğalgaz kullanarak da CO2 miktarı % 25 azaltılabilir.Kısacası, farklı bir yakıt kullanarak, eksoz dumanından yayılan CO2 miktarını büyük ölçüde düşürebiliriz.
Genel olarak yakıt özellikleri
LPG ve Doğalgaz yüksek ısı değerleriyle (HVI) mükemmel yakıtlardır:
ISI DEĞERLERİ:
HVI –Doğalgaz = 50 MJ/kg
HVI – LPG = 46 MJ/kg
HVI – Benzin = 44 MJ/kg
Genel olarak daha yüksek bir H/C oranı, bir yakıtın daha büyük ısı değeri olması anlamına gelmektedir.
Örnek: Hidrojenin HVI'si (ısı değeri) kömürün 3 katıdır.Mükemmel ısı değerleri olmasına rağmen, LPG ve Doğalgaz motordan aynı maximum güç çıkışını sağlamazlar, Ne de olsa benzinde çalışmak için dizayn edilmişlerdir.
Benzinle kullanımı karşılaştırmada bu güç kaybının esas sebepleri 3 faktörde yatıyor:
Hava/yakıt oranı
Sıkıştırma Oranı
Ateşleme zamanı
Referans değerler -2/3% LPG
güç kaybı -10/15% Doğalgaz
(benzinle karşılaştırma)
LPG
LPG sıvılaştırılmış petrol gazı anlamına gelir.
LPG bir hidrokarbon olup, temel olarak, propan ve bütan karışımıdır.
Bu maddeler doğal yoldan bulunur (petrol ve doğalgazla birlikte) ve rafineri petrolün yan ürünleri olarak elde edilir.
Doğalgazdan farklı olarak, LPG gaz halindeyken havadan ağırdır,bunun için de taban seviyesinde toplanır.
LPG araçlarda, valfler ile dış etkenlerden izole edilmiş kapalı tanklarda depolanır. Sıvı hali ortam sıcaklığına bağlı olarak buhar seviyesinde bir denge durumuna ulaşır.
Dolasıyla tank içerisindeki basınç, içindeki yakıt miktarına değil sıcaklık ve niteliğe bağlıdır.
Türkiye’de %30 propan ve %70 Bütan’dan oluşan mix LPG kullanılmaktadır. Ancak bazı firmalar otogaz için kış mevsiminde buoranı %50 Propan ve %50 Bütan olarak değiştirmektedirler.Bu sebeple yasalar, LPG tanklarının maksimum % 80'e kadar doldurulmasına müsade eder. Boş kalan kısım ise sıcaklıkta meydana gelebilecek herhangi bir artış içindir.
Tüm lpg tanklarındaki şamandıraların 120 C'de gazı kesen ”Gaz Tahliye Valfi” ve 27 bar‘a ayarlı bir “BasınçTahliye Valfi” bulundurmaları zorunludur.
LPG tanktan sıvı halde gelir, sonra basınç regülatöründe buharlaştırılır ve aracın kullanımı için gerekli basınca getirilir.
Sıvı halden buharlaşıp gaza dönüştüğü gibi, soğumaya da başlar. Bu sebeple basınç regülatörü, donmasını ve çalışmama durumunu önlemek için aracın soğutmasistemindeki suyla ısıtılır.
LPG’deki değişimler
LPG'deki bütan ve propan oranı bir satıcıdan diğerine önemli ölçüde değişiklik gösterebilir. Bu durum gazın nereden geldiğine de bağlı olabilir.
Oran, saf veya safa yakın propandan % 80 den fazla bütan içeren karışıma kadar aralıkta olabilir.
Ortam basıncında, propan -40 C de, bütan -1 C de sıvı hale geçer.
Kışın bütan zengin karışım, buharlaşma esnasında ısı kaybı veya çalışma basıncına ulaşamama dolayısıyla düzgün buharlaşma konusunda problem oluşturabilir. Bu sorun basınç regülatörünü ısıtmak ve gazın geçiş yolunu gözlemlemek suretiyle çözülür.
Lpg bir yan ürün olduğu için, buharlaşmayan ve regülatör içinde tabaka oluşturan kompleks hidrokarbonlar gibi katkılar içerebilir. Bu sebeple periyodik olarak bakım gereklidir. (Filtrenin her 20000 km'de değiştirilmesi gibi..)
Çok küçük gaz kaçaklarında bile, LPG'nin gaz halindeyken havadan daha ağır olduğunu ve bu sebeple alçak yerlere yönelim göstereceğini hatırlayınız. (Yeraltındaki park yerlerinde LPG’li araçlara izin verilmeme sebebi)
Bilgilerin yararlı olması dileğiyle
