Kalp hastalıkları, her yıl milyonlarca kişinin ölümüne yol açan bir numaralı hastalık... Dünyada her yıl 17.5 milyon kişi kalp hastalıkları nedeniyle yaşamını yitiriyor. Bu ölümlerin %80’i düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geliyor. Başta yetişkinler olmak üzere her yaşta insanı tehdit eden kalp hastalıklarına dikkat çekmek amacıyla Eylül ayının son pazar günü Dünya Kalp Günü olarak 100’ün üzerinde ülkede kutlanıyor.
2000 yılından bu yana kutlanan Dünya Kalp Günü’nde kalp hastalıkları ve kalp krizinin nedenlerine dikkat çekilerek, çocukluktan itibaren hangi önlemlerin alınacağı konusunda toplumun bilinçlendirilmesine çalışılıyor. Tüm dünyada sağlıklı yaşama yönelik faaliyetlerin teşvik edildiği aktivitelerle kutlanan Dünya Kalp Günü’nde, her yıl hastalıkla ilgili önemli bir noktaya dikkat çekiliyor.
Türkiye’de yaklaşık 3 milyon koroner kalp hastası var
Türkiye’de her 7 kişiden 1’i kalp krizi riskiyle karşı karşıya. Türkiye’deki toplam koroner kalp hastası sayısı 2.8 milyon ve her yıl 170 bin kişi koroner kalp hastalığı nedeniyle hayatını kaybediyor. Türkiye’deki ölümlerin % 43’ü koroner kalp hastalığına bağlı olarak gerçekleşiyor. Uzmanlar sağlıklı ve mutlu yaşamak için öncelikle doğru beslenmek gerektiğine dikkat çekiyorlar.
Kalp hastalıkları yalnızca yetişkinleri değil çocukları da tehdit ediyor. Bugün dünyada 155 milyon çocuk obezite sorunu yaşıyor. Çocukların bu sorunu aşabilmeleri, sağlıklı beslenmeleri ve gelecekte kalp hastalıklarına yakalanmamaları için en önemli rol ailelerine düşüyor.
10 milyon kişinin kötü kolesterol (LDL) oranı yüksek
Kötü kolesterol olarak da tanımlanan LDL kolesterol düzey yüksekliği, koroner kalp hastalığına ait ana risk faktörleri arasında yer alıyor. Türkiye’de erişkin erkeklerin yüzde 30.5’i, kadınların yüzde 38.1’inde LDL kolesterol düzeyi yüksek bulunuyor. Bu da yaklaşık 10 milyon kişinin LDL kolesterol düzeyinin yüksek olduğu anlamına geliyor.
Araştırmalar, koroner kalp hastalığı riskini gösteren diğer bir ölçüm olan toplam kolesterol ile HDL (iyi) kolesterol düzeylerinin oranı da Türkiye’de yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Bu oran erişkin erkeklerin yüzde 37’si, kadınların yüzde 32’sinin yüksek risk taşıdığını işaret ediyor. Araştırmalar, kan kolesterol düzeyinin yüzde 10 düşürülmesinin kalp hastalığı riskini yüzde 12-20 azalttığını ortaya koyuyor.
Peki, koroner kalp hastalığının en önemli belirtisi olan kolesterol hakkında neleri bilmemiz gerekiyor?
KOLESTEROL NEDİR?
Kolesterol, vücudumuzdaki tüm hücrelerde bulunan yağ benzeri bir maddedir. Vücudumuzun doğru çalışması için kolesterole ihtiyaç vardır. Aynı zamanda vücudumuzda da kolesterol üretilir. Kolesterol; bazı hormonlar, D vitamini ve yediklerimizi sindirmemize yardımcı olan bazı maddeleri üretmek için hammadde olarak kullanılır. Yediğimiz bazı besinlerde de bulunur.
1. LDL kolesterol: “Kötü kolesterol” olarak da bilinir. Kandaki seviyesi ne kadar yüksekse koroner kalp hastalığına (KKH) yakalanma olasılığınız da o kadar yüksektir.
2. HDL kolesterol: “İyi kolesterol” olarak da bilinir. Kandaki seviyesi ne kadar yüksekse koroner kalp hastalığına (KKH) yakalanma olasılığınız o kadar düşüktür.
KOLESTEROL NEDEN YÜKSELİR?
Kandaki kolesterol düzeyini etkileyen birçok faktör vardır. Bunlardan bazılarını kontrol edebilirsiniz, bazılarını ise edemezsiniz.
Kontrol edemeyeceğiniz faktörler kalıtım, cinsiyet ve yaşınızdır.
Kalıtsal faktörler: Aile içinde sonraki kuşaklara genetik olarak aktarılan bazı hastalıklar vardır. Bu hastalıklarda kişinin kötü kolesterolü yapısal olarak çok yüksektir ve erken yaşta kalp krizi geçirebilir.
Cinsiyet: Erkeklerde kolesterol düzeyi kadınlardan düşüktür.
Yaş: Kadınlar yaşlandıkça kolesterol düzeyleri yükselir.
Kontrol edebileceğiniz faktörler ise beslenme tarzınız, kilonuz ve aktivitelerinizdir.
Beslenme: Doymuş yağlar kolesterolünüzü yediğiniz her şeyden daha çok yükseltir. Trans yağlar ve hayvansal kaynaklı besinler de (tereyağı, yağlı et, tam yağlı peynir gibi) kolesterolünüzü yükseltir.
Kilonuz: Fazla kilolu olmak kötü kolesterolü artırır, iyi kolesterolü azaltır ve toplam kolesterolü yükseltir.
Egzersiz durumunuz: Düzenli egzersiz yapmazsanız kilo alabilirsiniz. Yağlanmaya bağlı olarak kötü kolesterolünüz artabilir. Düzenli egzersiz iyi kolesterolünüzü yükseltmenize yardımcı olabilir.
Bitkisel sterollerin kalp damar sağlığına etkisi
Bitkisel steroller kolesterol oranını düşürmeye; düşük kolesterol kalp ve damar sağlığının korunmasına yardımcı olur. Bitkisel sterollerin kan kolesterolünü düşürdüğü 1950’lerden beri bilinmektedir. İnsan diyetinin doğal bileşenleri olan bitkisel steroller, bitkisel yağlarda çoğunlukla çok düşük miktarlarda bulunurlar. Günlük olarak tüketilen elma, brokoli, havuç, buğday ekmeği gibi pek çok besinde çok düşük miktarlarda bitkisel sterol doğal olarak bulunur. Ancak etkin kolesterol düşüşünün sağlanması için günde 5-15 gr gibi yüksek miktarlarda alınmaları gerekir. Ancak sterollerin çözünmesi için yağ gerekir.
Beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirin
Daha az hayvansal (doymuş) yağ tüketin ( Becel ),
Etten görebildiğiniz yağları ve tavuğun derisini ayırın.
Daha az hazır bisküvi, pastane ürünü, kek, şeker, şekerli ya da fazla tuzlu yiyecek, abur cubur tüketin.
Yağsız veya yarım yağlı süt, az yağlı yoğurt ve az yağlı peynir gibi, düşük yağ içeren günlük ürünleri tercih edin.
Haftada en az bir kez yağlı balık, bol bol meyve, sebze ve baklagil tüketin (mercimek ve fasulye gibi).
Makarna, pirinç, ekmek, buğday, patates ve mısır gevreğinden oluşan nişastalı yiyecekleri, düzenli olarak tüketin.
Günde en az 1.5 litre sıvı (su, meyve suyu, süt) almayı hedefleyin.
Yemek pişirirken veya sofrada yemeğe eklediğiniz tuz miktarını azaltın.
NOT: Arkadaşlar bu gün Taksim Meydanında Sağlıklı yaşam yürüyüşü vardı ve çalıştığım şirkette ( Unilever - Becel ) Türkiye Kardiyoloji Vakfı'nın sponsoru olduğundan şirketten belli başlı arkadaşlarla yürüyüşe katıldık ve bir kaç kare ekliyorum....
